یکی از چالش های رایج در بسیاری از ساختمان ها، موضوع «عدم پرداخت شارژ» توسط برخی از ساکنین است. این مسئله می تواند به سرعت به یک مشکل بزرگ تبدیل شود و کل ساختمان را تحت تأثیر قرار دهد. وقتی بودجه کافی وجود نداشته باشد، مدیر ساختمان در پرداخت قبوض، انجام تعمیرات ضروری یا پرداخت حقوق کارکنان با مشکل مواجه می شود. این وضعیت ممکن است منجر به قطع خدمات، افزایش نارضایتی سایر ساکنین و ایجاد فضایی ناخوشایند در ساختمان شود. درک دلایل این مشکل و دانستن راهکارهای درست برخورد با آن، هم برای مدیران و هم برای ساکنین اهمیت زیادی دارد.
چرا برخی از ساکنین شارژ ساختمان را پرداخت نمی کنند؟
دلایل مختلفی می تواند پشت این مسئله باشد که چرا فردی تصمیم می گیرد یا مجبور می شود شارژ ساختمان خود را پرداخت نکند. درک این دلایل اولین قدم برای پیدا کردن راه حل مناسب است.
مشکلات مالی:
گاهی اوقات، ساکنین به دلیل شرایط پیش بینی نشده مانند از دست دادن شغل، هزینه های درمانی سنگین یا دیگر مشکلات اقتصادی، به طور موقت یا حتی برای مدتی طولانی قادر به پرداخت تعهدات مالی خود، از جمله شارژ ساختمان نیستند. در این شرایط، عدم پرداخت ناشی از ناتوانی است، نه بی توجهی یا لجبازی. پرداخت بهموقع شارژ و نگهداری مناسب از بخشهای مشترک به ایجاد ارزش افزوده در ساختمان کمک زیادی میکند.
- نارضایتی از نحوه مدیریت یا کیفیت خدمات ساختمان:
ممکن است برخی ساکنین احساس کنند که مدیر ساختمان در مورد نحوه خرج کردن پول شارژ شفافیت لازم را ندارد یا به درخواست ها و شکایات آن ها، مثلاً در مورد نیاز به تعمیرات یا بهبود نظافت، رسیدگی نمی کند. گاهی کیفیت پایین خدمات ارائه شده در مقایسه با مبلغ شارژ دریافتی، باعث دلسردی و مقاومت در پرداخت می شود. نبود برنامه برای مدیریت هزینه های ساختمان میتواند منجر به مشکلات مالی جدی شود.
- فراموشی یا بی اهمیت دانستن موضوع پرداخت شارژ:
ممکن است برخی افراد تاریخ پرداخت شارژ را فراموش کنند، مخصوصاً اگر سیستم یادآوری منظمی در ساختمان وجود نداشته باشد. برای بعضی دیگر هم پرداخت شارژ در اولویت های پایین تری نسبت به سایر هزینه ها قرار دارد و تا زمانی که با تذکر جدی مواجه نشوند، اقدامی نمی کنند. این گروه معمولاً با یک یادآوری ساده مشکلشان حل می شود.
برای سهولت کار مدیران ساختمان داشتن یک متن استاندارد و مودبانه ضروری است. ما یک نمونه متن درخواست پرداخت شارژ ساختمان آماده کردهایم که میتوانید آن را مستقیماً استفاده یا شخصیسازی کنید.
- اختلافات شخصی:
متأسفانه، گاهی اوقات یک مشکل یا کدورت شخصی بین یک ساکن با مدیر یا حتی با همسایه ای دیگر، بهانه ای برای عدم پرداخت شارژ می شود. در این حالت، فرد از پرداخت شارژ به عنوان ابزاری برای نشان دادن اعتراض استفاده می کند، غافل از اینکه این کار می تواند باعث اختلاف میان همسایه ها شده و به ضرر کل ساکنین تمام شود.
- واحدهای خالی:
برخی مالکین تصور می کنند چون واحدشان خالی است و از خدمات مشترک مانند آسانسور یا نظافت استفاده نمی کنند، پس نباید شارژ پرداخت کنند یا باید مبلغ کمتری بپردازند. در حالی که بسیاری از هزینه های ساختمان، مانند هزینه های نگهداری عمومی، بیمه، حقوق سرایدار (در صورت وجود) و تعمیرات اساسی، ثابت هستند و ربطی به استفاده مستقیم از واحد ندارند. این در حالی است که طبق قانون پرداخت شارژ واحد خالی ساختمان مالکان این واحدها همچنان ملزم به پرداخت سهم خود هستند. قانون تملک آپارتمان ها معمولاً مالک را مسئول پرداخت هزینه های مشترک می داند، مگر اینکه در مجمع عمومی تصمیم دیگری گرفته شود.
- اختلاف بر سر مبلغ یا نحوه محاسبه شارژ:
ممکن است فردی معتقد باشد که مبلغ تعیین شده منصفانه نیست یا روش محاسبه آن (مثلاً بر اساس متراژ یا تعداد نفرات) نادرست است و باعث می شود هزینه بیشتری نسبت به سهم واقعی خود پرداخت کند. در چنین شرایطی، گفتگوی شفاف و ارائه توضیحات دقیق درباره نحوه محاسبه شارژ ساختمان توسط مدیر می تواند راهگشا باشد.
در صورت پرداخت نکردن شارژ ساختمان چه کار کنیم؟
حالا وقتی که این اتفاق می افتد، در اولین قدم ها چه باید کرد؟ چه شما مدیر ساختمان باشید و چه یکی از ساکنینی که نگران وضعیت ساختمان است، رویکرد اولیه بسیار مهم است و می تواند تفاوت زیادی در نتیجه ایجاد کند. قبل از هر اقدام رسمی یا قانونی، بهتر است مسیر «گفتگو و درک متقابل» را امتحان کنید. گاهی یک صحبت دوستانه و بدون قضاوت می تواند مشکل را حل کند.
اگر گفتگو به نتیجه نرسید یا امکان آن وجود نداشت، مدیر ساختمان می تواند «اطلاع رسانی و تذکر اولیه» را به شکل رسمی تری اما همچنان با لحنی ملایم انجام دهد. یک یادآوری شفاهی مودبانه در هنگام روبرو شدن با فرد یا یک یادداشت کتبی دوستانه که زیر در واحد انداخته می شود، می تواند کافی باشد.
مدیر ساختمان در برابر عدم پرداخت شارژ ساختمان چه کار کند؟ (اقدامات رسمی مدیر)
اگر صحبت های دوستانه و تذکرهای اولیه نتیجه نداد و فرد همچنان از پرداخت شارژ خودداری کرد، مدیر ساختمان باید وارد مرحله اقدامات رسمی تر شود. این اقدامات باید قدم به قدم و مطابق با چارچوب های قانونی انجام گیرد تا هم حقوق ساختمان حفظ شود و هم از بروز مشکلات حقوقی بعدی جلوگیری گردد.
1. ارسال اخطار کتبی اول:
این اخطار باید به صورت یک نامه رسمی تهیه و به واحد بدهکار تحویل داده شود (بهتر است رسید دریافت گرفته شود یا از طریق پست سفارشی ارسال گردد). در این نامه باید به روشنی مبلغ دقیق بدهی، ماه های مربوطه و یک مهلت مشخص (مثلاً 7 یا 10 روز) برای پرداخت آن قید شود. لحن نامه باید رسمی اما همچنان محترمانه باشد و صرفاً بر لزوم پرداخت برای تأمین هزینه های ساختمان تأکید کند.
2.اخطار کتبی دوم:
چنانچه پس از گذشت مهلت تعیین شده در اخطار اول، باز هم پرداختی صورت نگرفت، مدیر باید «اخطار کتبی دوم» را ارسال کند. این بار لحن نامه می تواند کمی جدی تر باشد. در این اخطار باید به نامه قبلی و عدم توجه به آن اشاره شود. همچنین می توان به قوانین مربوط به اداره آپارتمان ها (به خصوص قانون تملک آپارتمان ها) اشاره کرد و به فرد یادآوری نمود که عدم پرداخت شارژ می تواند عواقبی مانند اعمال جریمه دیرکرد یا حتی محدودیت در استفاده از برخی خدمات مشترک را به دنبال داشته باشد.
3.جریمه دیرکرد پرداخت شارژ ساختمان:
اگر باز هم نتیجه ای حاصل نشد، مدیر ساختمان می تواند بر اساس مصوبه مجمع عمومی و در چارچوب قانون، «جریمه دیرکرد» را برای بدهی محاسبه و اعمال کند. مبلغ جریمه باید قبلاً در مجمع عمومی ساختمان تصویب شده باشد و نحوه محاسبه آن (مثلاً درصدی از مبلغ بدهی به ازای هر ماه تأخیر) برای همه ساکنین شفاف باشد. اطلاع رسانی در مورد اعمال جریمه به فرد بدهکار ضروری است.
4.قطع برخی خدمات مشترک:
طبق ماده ۱۰ مکرر قانون تملک آپارتمان ها، در صورت عدم پرداخت بدهی توسط مالک یا استفاده کننده و پس از ارسال اظهارنامه رسمی (که در بخش بعد توضیح داده می شود)، مدیر می تواند برخی خدمات مشترک «غیراساسی» مانند شوفاژ، تهویه مطبوع، آب گرم و امثال آن را قطع کند. توجه بسیار مهم است که این اقدام اولاً نیازمند طی مراحل قانونی دقیق از جمله ارسال اظهارنامه است و ثانیاً فقط شامل خدمات مشترکی می شود که حیاتی نیستند.
5.اظهارنامه رسمی:
آخرین مرحله در پیگیری مطالبات از طریق خود مدیر و قبل از ورود جدی تر به مراجع قضایی، «ارسال اظهارنامه رسمی» و سپس در صورت لزوم، «پیگیری قضایی» است. اظهارنامه یک نامه رسمی و قانونی است که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برای فرد بدهکار ارسال می شود و در آن به طور رسمی بدهی مطالبه می گردد.
قانون جریمه عدم پرداخت شارژ ساختمان
یکی از سوالاتی که اغلب برای ساکنین و مدیران پیش می آید این است که آیا می توان برای دیرکرد در پرداخت شارژ، جریمه در نظر گرفت؟ و اگر بله، مبنای قانونی آن چیست و چگونه محاسبه می شود؟ پاسخ مثبت است؛ قانون این اجازه را به ساختمان ها داده است تا برای افرادی که در پرداخت هزینه های مشترک تأخیر دارند، جریمه ای را در نظر بگیرند.
«مبنای قانونی» اصلی این موضوع، ماده ۱۰ مکرر قانون تملک آپارتمان ها و آیین نامه اجرایی مربوط به آن است. این قانون به مدیر یا هیئت مدیره ساختمان این اختیار را می دهد که علاوه بر اصل بدهی شارژ، جرائم مربوط به دیرکرد را نیز از فرد بدهکار مطالبه کنند. هدف از این جریمه، ایجاد یک عامل بازدارنده برای جلوگیری از تأخیر در پرداخت ها و همچنین جبران بخشی از هزینه ها یا مشکلاتی است که ممکن است به دلیل کمبود نقدینگی ناشی از عدم پرداخت به موقع، به ساختمان تحمیل شود.
نحوه تعیین مبلغ جریمه چگونه است؟
قانون، نرخ ثابت و مشخصی را برای جریمه دیرکرد شارژ تعیین نکرده است. بلکه تعیین میزان و نحوه محاسبه جریمه معمولاً به «تصمیم مجمع عمومی عادی ساختمان» واگذار شده است. این یعنی ساکنین باید در جلسات رسمی خود، در مورد اینکه آیا جریمه ای برای دیرکرد اعمال شود و اگر بله، میزان آن چقدر باشد (مثلاً ۲ درصد مبلغ بدهی به ازای هر ماه تأخیر یا مبلغ ثابت مشخصی)، تصمیم گیری کرده و آن را به صورت کتبی در صورتجلسه مجمع ثبت کنند. برای اینکه مدیر بتواند به صورت قانونی جریمه را اعمال کند، باید «شرایط» خاصی رعایت شود.
- قبل از اعمال جریمه، باید به فرد بدهکار «اخطارهای کتبی» لازم داده شده باشد تا فرصت پرداخت بدهی اصلی را داشته باشد. نمی توان بدون اطلاع قبلی و ناگهانی، جریمه را به حساب فرد منظور کرد.
- بدهی باید دقیقاً مربوط به «هزینه های مشترک» ساختمان باشد که طبق قانون تعریف شده اند. بدهی های شخصی یا هزینه هایی که جزو مشاعات محسوب نمی شوند، نمی توانند مبنای محاسبه جریمه شارژ قرار گیرند.
- حتماً باید مصوبه مجمع عمومی در مورد وجود و میزان جریمه وجود داشته باشد و این مصوبه به اطلاع همه ساکنین، از جمله فرد بدهکار، رسیده باشد (معمولاً از طریق نصب صورتجلسه در تابلو اعلانات یا ارسال آن برای واحدها).
اظهارنامه عدم پرداخت شارژ
وقتی کار به جایی می رسد که اخطارهای کتبی مدیر بی نتیجه می ماند و فرد بدهکار همچنان از پرداخت شارژ امتناع می کند، قانون ابزار رسمی تری را پیش از مراجعه مستقیم به دادگاه در اختیار مدیر قرار داده است که به آن «اظهارنامه» گفته می شود.
اظهارنامه چیست؟
به زبان ساده، اظهارنامه یک «نامه رسمی و قانونی» است که از طرف یک فرد (در اینجا مدیر یا نماینده قانونی ساختمان) برای فرد دیگری (مالک یا ساکن بدهکار) ارسال می شود تا به طور رسمی و ثبت شده، خواسته ای از او مطالبه گردد. در مورد بحث ما، موضوع این خواسته، پرداخت بدهی معوقه شارژ ساختمان است.
ارسال اظهارنامه نشان می دهد که مدیر ساختمان در پیگیری حقوق ساختمان جدی است و این اقدام، آخرین تذکر رسمی پیش از برداشتن گام های قانونی بعدی مانند قطع برخی خدمات یا طرح دعوی در مراجع قضایی محسوب می شود.
محتوای یک اظهارنامه برای مطالبه شارژ باید شامل چه مواردی باشد؟
محتوای یک اظهارنامه باید دقیق و کامل باشد تا از نظر قانونی اعتبار داشته باشد. در این بخش موارد مهم برای شما به صورت خلاصه آورده شده است:
- مشخصات کامل فرستنده (اظهارکننده) یعنی مدیر یا هیئت مدیره ساختمان به نمایندگی از مالکین
- مشخصات کامل گیرنده (مُظهَرٌ لَه) یعنی مالک یا استفاده کننده واحد بدهکار، باید به درستی ذکر شود.
- موضوع اظهارنامه باید به روشنی بیان گردد، برای مثال: «مطالبه بدهی معوقه بابت هزینه های مشترک (شارژ) ساختمان».
- در متن اصلی اظهارنامه، باید شرح دقیقی از بدهی ارائه شود؛ این شامل مبلغ کل بدهی، اشاره به ماه هایی که شارژ آن ها پرداخت نشده، و اگر جریمه دیرکردی طبق مصوبه مجمع اعمال شده، مبلغ آن نیز می شود. بهتر است به اخطارهای کتبی قبلی که برای فرد ارسال شده نیز اشاره ای صورت گیرد تا روند پیگیری مشخص باشد.
- تعیین یک «مهلت نهایی» برای پرداخت بدهی در متن اظهارنامه خیلی مهم است. قانون معمولاً این مهلت را ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه در نظر می گیرد. باید به روشنی در اظهارنامه قید شود که در صورت عدم پرداخت بدهی ظرف این مهلت، چه اقدام یا اقداماتی (مثلاً قطع خدمات مشترک غیراساسی طبق ماده ۱۰ مکرر قانون تملک آپارتمان ها، یا مراجعه به مراجع قضایی برای وصول اجباری مطالبات) صورت خواهد گرفت.
نحوه ارسال اظهارنامه و اهمیت آن
اظهارنامه دیگر یک نامه معمولی نیست که مدیر در صندوق پستی بیندازد. برای ارسال رسمی آن، مدیر باید به یکی از «دفاتر خدمات الکترونیک قضایی» مراجعه کرده و متن اظهارنامه را در سامانه مربوطه ثبت کند. این دفتر، اظهارنامه را به صورت قانونی برای فرد گیرنده ابلاغ می کند (معمولاً از طریق سامانه ثنا یا به صورت فیزیکی). تمام مراحل ثبت و ابلاغ، به صورت رسمی مستند می شود.
اهمیت ارسال اظهارنامه در این است که یک «مدرک رسمی و قابل استناد» در اختیار مدیر قرار می دهد که نشان می دهد بدهی به صورت قانونی از فرد مطالبه شده است. در بسیاری از موارد، اقدام قانونی بعدی مانند قطع خدمات یا طرح دعوی در دادگاه، منوط به ارسال همین اظهارنامه و گذشت مهلت آن است. بنابراین، اظهارنامه گامی ضروری در فرآیند پیگیری قانونی مطالبات ساختمان به شمار می رود.
روش های پیشگیری از عدم پرداخت شارژ ساختمان ها
مدیران و حتی خود ساکنین می توانند با در پیش گرفتن روش هایی، احتمال بروز این مشکل را به میزان زیادی کاهش دهند. ایجاد یک محیط مبتنی بر اعتماد، شفافیت و همکاری، کلید اصلی پیشگیری است.
- شفافیت در مدیریت مالی ساختمان: وقتی ساکنین بدانند پولی که به عنوان شارژ پرداخت می کنند دقیقاً صرف چه اموری می شود، احساس اعتماد بیشتری به مدیریت پیدا می کنند و احتمال کمتری دارد که از پرداخت امتناع کنند.
- بهبود کیفیت خدمات و نحوه مدیریت: طبیعی است که افراد تمایل بیشتری به پرداخت هزینه برای خدماتی دارند که از کیفیت آن راضی هستند. مدیری که به مشکلات مطرح شده از سوی ساکنین (مانند خرابی آسانسور، نظافت نامناسب، مشکلات تأسیساتی) سریع و به شکل مؤثر رسیدگی می کند، رضایت بیشتری را جلب خواهد کرد.
- تعیین مبلغ شارژ به صورت منصفانه و منطقی: هزینه های ساختمان باید با دقت برآورد شوند و مبلغ شارژ بر اساس یک روش محاسبه روشن و مورد توافق در مجمع عمومی (مثلاً بر اساس متراژ، تعداد نفرات، یا ترکیبی از روش ها) تعیین گردد.
همکاری، کلید آسایش در آپارتمان نشینی
پرداخت منظم شارژ، یک سرمایه گذاری کوچک ماهانه برای حفظ و ارتقای کیفیت محل زندگی و ارزش دارایی خودمان است. بیایید با انجام به موقع تعهداتمان و همچنین نظارت و مشارکت سازنده در امور ساختمان، به ایجاد محیطی آرام، منظم و دلپذیر برای خود و همسایگانمان کمک کنیم. آپارتمان نشینی، تمرین زندگی جمعی است و موفقیت آن به همکاری تک تک ما بستگی دارد.
مشکلات رایج (سوالات و اعتراضات ساکنان یا مالکان)
واحد من خالی است، چرا باید شارژ کامل پرداخت کنم؟
هزینه های ثابت ساختمان (نگهداری عمومی، بیمه، حقوق کارکنان احتمالی، تعمیرات اساسی) به استفاده مستقیم از واحد ربطی ندارد و طبق قانون معمولاً باید پرداخت شود. مجمع عمومی می تواند برای بخش های مصرفی تخفیف جزئی تصویب کند، اما معافیت کامل قانونی نیست.
مستأجر من شارژ را نداده و رفته، تکلیف چیست؟
مسئولیت نهایی پرداخت شارژ با مالک واحد است. مدیر باید از مالک مطالبه کند. مالک می تواند بعداً بدهی را از مستأجر (طبق قرارداد و قانون) پیگیری کند، اما این مسئله ارتباطی به تعهد مالک در قبال ساختمان ندارد.
مبلغ جریمه دیرکردی که مدیر حساب کرده، خیلی زیاد و غیرقانونی است
میزان جریمه باید طبق مصوبه ای باشد که در مجمع عمومی تصویب و ثبت شده و به اطلاع ساکنین رسیده باشد. اگر مبلغ نامتعارف است یا با مصوبه همخوانی ندارد، می توان از مدیر توضیح خواست، موضوع را در مجمع بعدی مطرح کرد یا قانونی بودن آن را استعلام نمود
چون مدیر به مشکل واحد من (مثلاً رطوبت) رسیدگی نکرده من شارژ نمی دهم
نارضایتی از خدمات دلیل قانونی برای عدم پرداخت شارژ نیست. شارژ مربوط به هزینه های مشترک است و باید پرداخت شود. مشکل واحد باید جداگانه پیگیری شود (از طریق مدیر، هیئت مدیره یا مراجع قانونی).
5. مبلغ شارژ این ماه خیلی زیاد شده و دلیل آن مشخص نیست
مدیر موظف است با ارائه گزارش مالی و فاکتورها، دلیل افزایش هزینه (مثلاً تعمیرات اضطراری، افزایش قیمت خدمات) را به طور شفاف توضیح دهد. شفافیت مالی جلوی سوءتفاهم را می گیرد.